از سپتامبر 2001 تا سپتامبر 2020

مقشوش: آقای دره ای، حرکت کنگره ملی کدام فعالیت های فرهنگی و مبارزاتی در دوران رژیم طالبان داشت؟
در آن زمان یک حرکت و جنبش مهم و چشمگیر در عرصه فعالیت سیاسی و اجتماعی اتفاق افتاد. حرکت به سمت کنگره ملی، چندین نشست و کنفرانس در اروپا به خوبی برگزار کرد و موفق هم بود. در آن زمان هیچ رهبری واحدی در حرکت کنگره ملی نبود تا کسی بتواند از آن سو استفاده کند. در نتیجه تمام روشنفکران جامعه در آن سهم آزادانه سهم می گرفتند. ما فقط یک سخنگو داشتیم که برنامه ها و نظریات حرکت را به رسانه ها و مردم افغانستان اعلام می کرد چرا که در آن زمان هنوز حرکت به پخته گی لازم نرسیده بود و هنوز به عنوان حرکت به پیش می رفت
حرکت به سوی کنگره چندین نشست درباره راهکارهای خروج از وضعیت بحرانی آن زمان کشور برگزار کرد. حرکت روشن فکری ما راه هایی برای برطرف سازی آسیب ها معرفی می کرد. به خصوص انیکه کدام نوع ساختار و نظامی می تواند در افغانستان به روی کار بیاید و موفق خواهد بود
نشست هایی در هالند، فرانسه و آلمان برگزار گردید و تلاش کردیم تا بتوانیم جوانان و روشنفکران را جمع کنیم. آهسته آهسته مبارزه های خویش را از اروپا به افغانستان آوردیم. خوشبختانه در اولین انتخابات ریاست جمهوری نیز کاندیدا داشتیم. در آن دوره کاندیدای ما که آقای لطیف پدرام بود. البته در آن زمان حرکت نسبت به احزاب جهادی تازه و ناشناخته بود. با این حال جوانان در آن دوره از حرکت استقبال کردند و ما دیدیم بعد از چهار رهبر جهادی، پنجمین رای را کاندیدای کنگره به دست آورد. چهار رهبری که میلیون ها دالر مصرف کرده بودند و بی شک جایگاه سنتی نیز در افغانستان داشتند. خودم در آن زمان کاندیدای شورای ولایتی کابل بودم

مقشوش: آیا حرکت به سمت کنگره ملی با احزاب جهادی که در برابر طالبان مبارزه می کردند، ارتباط و همکاری داشت؟
بله ارتباط به صورت فردی هم و به صورت جمعی وجود داشت. آن زمان شورای رهبری بنا نهاده شده بود و روابط ما با احزاب مختلف را تامین می کردند. از اسماعیل خان در هرات تا استاد عطا و محقق، قهرمان ملی افغانستان احمدشاه مسعود و استاد ربانی گفتگوهایی داشتیم. آنان از این حرکت استقبال کردند اما می گفتند که متاسفانه حرف های شما روشن فکرانه و مترّقی هست و فکر نمی کنند که در افغانستان فعلی بتوانید زیاد دیده شوید و صاحب کاربرد هم بشود اما به عنوان حرکت دگراندیش ارزشمند هست و می توانید حداقل ما را کمک کنید تا بتوانیم دشمن سیاه جهالت و بیسوادی را از وطن بیرون کنیم در آن صورت بتوانیم صدای دموکراسی و دگراندیشی را در وطن پیاده سازیم. متاسفانه در زمان گذشته طالبان همه صداها را خفه کردند. در نتیجه هر حرکت و صدای دگراندیشی یک جواب محکم به طالبان محسوب می شد

مقشوش: همکاری حرکت با احزاب و برگزاری کنفرانس ها در اروپا چه ثمره و نتیجه ای داد؟
بدون شک تمام تلاش های ما این بود که چطور بتوانیم افغانستان را از دست طالبان و کشورهای حامی طالبان رها سازیم. چطور بتوانیم فرصتی ایجاد کنیم تا مردم افغانستان نفس راحتی بکشند و صدای خود را بلند کنند. ما واقعا درصدد این بودیم که بر کشورهای اروپایی و سیاستمردان بلندمرتبه فشار وارد کنیم تا در راستای مبارزه علیه طالبان ما را کمک کنند. اتحادیه اروپا یک آدرس بسیار خوب بود. کشورهایی که احزاب سوسیالیستی داشتند از این ایده های ما استقبال کردند
حداقل نتیجه بسیج روشنفکری ما این بود که فشارها بر کشورهای حامی طالبان بیشتر شد و به خصوص در سال 2001 احمد شاه مسعود از طرف رئیس پارلمان فرانسه دعوت شد تا به اروپا بیاید. ایشان تمام حرف های مقاومت را به سمع مردم اروپا رساندند و در این اتفاق حرکت به سوی کنگره نیز نقش داشت

مقشوش: تنظیم حکومت آینده افغانستان در میزهای مذاکره شکل خواهد گرفت یا در میادین جنگ تصویب خواهد شد؟
هدف اصلی جنگ این است که طرف پیروز امتیاز بیشتری در میز مذاکرات داشته باشد. در یکی دو سال گذشته این اصل را کشورهای حامی طالبان و حکومت، برای آنها ضرب کرده اند و به خوبی از این اصل نیز حمایت کردند
بدون شک جنگ بدون مذاکره به نتیجه دلخواهی نمی رسد. جنگ تنها یک ابزار هست. راه اصل مذاکره هست تا به توافق برسند. اما نباید کسی یا کسانی به مسائل شخصی و گروهی در میز مذاکره بپردازند. طالبان یک گروه هستند که دست به خشونت و کارهای غیرقانونی هم می زنند اگر قرار باشد فقط خواسته های این گروه در نظر گرفته شود، مردم قبول نخواهند کرد

مقشوش: آیا مذاکرات صلح در دوحه کامیاب خواهد شد؟ یا خیر؟
بدون شک جای تاسف هست که حرکت های خودجوش مدنی را دیگر شاهد آن نیستیم. ما وارد یک معامله ننگین به دستور آمریکا ( ادعا دارند که بزرگترین دموکراسی و تمدن بشری هستند) شده ایم و سرنوشت یک ملت را به بازی گرفته اند
به شخصه از پروسه صلح و معامله صلح به عنوان یک شهروند خسته هستم . کاملا می دانم که صلح در افغانستان آمدنی نیست و در جغرافیای سیاسی فعلی افغانستان هم نمی توانیم شاهد صلح باشیم. افغانستان خانه امن تروریست های بین المللی شده و به سادگی یک راه حلی برای آن پیدا نخواهد شد. فکر می کنم که هنوز هم افغانستان تقاطع و محل نزاع غرب و شرق هست در نتیجه جا دارد که جنگ ادامه بیاید. نمایش مضحک صلح ضربه مهلک بر پیکره دموکراسی و شهروندی در افغانستان خواهد بود. این به مزاق هیچ فرد و مردمی برابر نیست و وحشتناک نیز هست. ای کاش یک الگویی برای زندگی در افغانستان طراحی شود تا مردم افغانستان بتوانند زندگی کنند و آرامش داشته باشند
احمد سهیل احمدی 19/9/20