هفته پناهنده : وضع بد از بدتر پناهندگان

مقشوش: از روز جهانی پناهنده ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ حوادث گوناگونی برای پناهندگان افغان اتفاق افتاد، چه آینده ای برای این پناهندگان به خصوص در اروپا پیش بینی می کنید، آیا وضعیت از این نیز بدتر خواهد شد؟
چند هفته قبل در نشست دیاسپارای افغانان با مراجع اروپا در بروکسل حضور داشتم. مسئولان اروپایی که در نشست اشتراک داشتند، کسانی بودند که نقش مستقیم در تصمیم گیری درباره پناهندگان افغان داشته اند. با این مقامات اروپایی گفتگو داشتیم و من در آنجا سخنی گفتم اتفاقا می خواهم آن سخن را اینجا تکرار نمایم که اروپا در این تلاش هست تا چگونه راه مهاجرت غیر قانونی را از افغانستان بگیرد. من واضح می گویم که پناهجویان افغان دیگر قابل قبول نیستند. در حالی که در گذشته کشورهایی بودند که می خواستند پناهنده از افغانستان بپذیرند اما امروزه پذیرش پناهندگان افغان ناخواسته می باشد پس دنبال این هستند که راه ورود افغانان را به اروپا بگیرند
این سیاست در کل اتحادیه اروپا وجود دارد هر چند احزاب و جریاناتی نیز در اروپا می باشند که به حمایت از پناهندگان افغان برمی خیزند. با این حال تصمیم گیرندگان در اروپا کسانی هستند که نظرات متفاوتی دارند و عملا سیاست ها را برخلاف خواسته پناهندگان افغان اجرا می نمایند. ما در این یک سال شاهد پناهندگانی بودیم که در پروسه اسکان اضطراری به اروپا آمدند در حالی که سالها در افغانستان برای ناتو کار کرده اند اما الان در اینجا در وضعیت بسیار بدی گرفتار شده اند در حالی که اروپا می تواند در ظرف یکی دو روز وضعیت آنها را درست کند اما می خواهند آنها را در شرایط سخت و بی سرنوشت قرار می دهند
اروپا از منظر سیاسی و اجتماعی به افغانان روی خوش نشان نمی دهد. به خصوص امروزه که با مسئله اوکراین بسیاری از کشورهای اروپایی اعتقاد دارند که پناهندگان واقعی همین اوکراینی ها هستند چون مسیحی، سفید پوست و اروپایی می باشند و باید اروپا آنها را بپذیرد. یکی از کارهای ما مبارزه با چنین دیدگاه هایی در اروپا به حساب می آید. وضعیت در آینده بدتر می شود اما تمام تلاش های ما این است تا مسئله افغانستان در اتحادیه اروپا زنده نگهداشته شود

مقشوش: وضعیت پناهندگان افغان در سرتاسر جهان بغرنج می باشد اما وضعیت ایشان در ترکیه بحرانی تر از هر کشور دیگری می باشد، فعالان امور پناهندگی چه تلاش هایی برای کمک به مهاجرین و مقابله با اخراج ایشان به افغانستان تاکنون انجام داده اند؟
در مسائل پناهجویان افغان در ترکیه و حتی در اروپا تنها مسائل انسانی نقش ندارد بلکه متاسفانه بیشتر بر اساس مسائل ژئوپولتیک و سیاسی تصمیم گیری می گردد. ترکیه مرکز تجمع پناهجویان افغان می باشد که از آنجا به طرف اروپا می آیند و یا از طریق سازمان ملل درخواست پناهندگی می دهند در نتیجه ترکیه از مسئله پناهجویان به عنوان یک ابزار استفاده می کند تا بتواند بر اروپا و کشورهای همسایه تاثیر بگذارد. ترکیه از طریق مسئله پناهجویان و به خصوص پناهجویان افغان کوشش می کند تا بر اروپا فشار وارد نماید. اروپا به همین خاطر میلیاردها پول به ترکیه می دهد تا ترکیه اجازه ندهد که پناهجویان به سمت اروپا بروند
از طرف دیگر ترکیه درگیر بحران اقتصادی و نبود ثبات سیاسی- اقتصادی در دو سال اخیر می باشد که باعث می شود از داخل نیز بر دولت ترکیه فشار وارد شود. بعد از تغییر حکومت در افغانستان ما شاهد موجی از مهاجرت ها به ترکیه می باشیم که باعث بعضی عکس العمل های منفی علیه مسئله پناهندگان شده است. از آنجایی که سال آینده در ترکیه انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود. در نتیجه اقدامات علیه پناهجویان افغان هر روز بیشتر می شود
امروزه با تلاش اتحادیه اروپا و یونان ما شاهد این هستیم که مسیر عبور پناهجویان تقربیا بند شده است. ترکیه نیز در چنین شرایطی مهاجرین را به مراکز نگهداری می فرستد ولی چون جمعیت پناهجویان خیلی زیاد هست پس پناهندگان را به افغانستان دیپورت می کند. در این روزها ترکیه می خواهد چند کیلومتر مرز حائل در سوریه ایجاد نماید تا پناهندگان سوری را به آنجا منتقل سازد
مسائل مربوط به پناهندگان در سطح بالا تصمیم گیری می شود و تا زمانی که اراده سیاسی وجود نداشته باشد، تلاش های فعالان امور پناهندگی چندان موثر نخواهد بود. هر چند فعالان و مدافعین امور پناهندگی در ترکیه زیادی داریم ولی متاسفانه وقتی اراده حکومت مغایر با حقوق بشر و پناهندگان باشد پس در اکثر اوقات فعالیت فعالان امور پناهندگی نیز اصلا موثر نمی گردد. هر چند باید بگوییم که اگر فعالان امور پناهندگی نباشد قطعا وضعیت برای پناهندگان بدتر می شود

مقشوش: با سیاست سالهای اخیر دولت یونان عملا بخش زیادی از پناهندگان مجبور به مهاجرت دوباره گردیده اند، پناهندگان باقی مانده در کمپ های یونان چه وضعیتی دارند؟
می خواهیم به این سوال از دو منظر جواب بدهم. اول اینکه کمپ ها از نظر انسانی در چه شرایطی می باشد. دوم از طرف حکومت چه تصمیماتی گرفته می شود. همان طور که گفتید تا حدود سه سال پیش جمعیت پناهندگان افغان در یونان حدود صد هزار پناهجو به شمار می آمد که در کمپ های مختلف و حتی هوتل های بزرگ ساکن بودند
متاسفانه در حال حاضر شمار تمام پناهجویانی که در یونان وجود دارند به بیست و پنج هزار پناهنده می رسد این در حالی است که شمار پناهجویان اوکراینی در یونان بیست و هفت هزار پناهجو می باشند. شمار پناهندگان افغان آنقدر کم هست که کشوری مثل یونان نمی تواند ادعا نماید که ما بحران پناهندگی داریم. یونان به عنوان عضو اتحادیه اروپا که ده میلیون جمعیت دارد و اروپا نیز از آن حمایت می کند با این حال وضعیت پناهندگان در کمپها غیر انسانی می باشد. وضعیت به حدی بغرنج است که در یکی از کمپها مردم به مدت یک هفته حتی آب نداشتند
مسئله این نیست که یونان نمی تواند پناهندگان را مدیریت کند و یا اروپا نمی تواند این وضعیت را بهتر نماید بلکه به این واقعیت پی می بریم که در این کشور خبری از یک مشکل واقعی نیست بلکه این وضعیت ناشی از مشکل مسئولیت پذیری می باشد که امروزه در تمام اروپا شاهد آن هستیم. یونان یک چالش تاریخی با ترکیه دارد و همان طور که ترکیه از مسئله پناهندگان استفاده ابزاری می کند اتفاقا یونان نیز سواستفاده می نماید
یونان در واکنش به اقدامات ترکیه مرز را می بندد و حقوق پناهندگی را زیر پا می نهد. ما شاهد این بوده ایم که گارد ساحلی یونان پناهجویان را غرق می نماید و یا قایق را به سمت ترکیه می فرستد که چنین اقداماتی غیر انسانی می باشد. در حال حاضر ورود مهاجرین از ترکیه تا حدود هشتاد فیصد کاهش یافته است. این یک عامل مهم بود و عامل دیگر این است که حکومت دست راستی در یونان بر سر کار می باشد که یک سیاست ضد مهاجرتی را در پیش گرفته اند و اتفاقا یک دلیل مهم پیروزی آنها در انتخابات 2019 نیز به خاطر همین سیاست های ضد مهاجرتی می باشد. آنها در انتخابات شعار می دادند که ما می خواهیم ورود مهاجرین از طرف ترکیه را به صفر برسانیم
دولت فعلی معتقد هست که نباید یونان انبار پناهندگان برای اروپا باشد و باید دیگر کشورهای اروپایی مسئول پذیر باشند و همه کشورها به صورت مساوی پناهندگان را بپذیرند. بنده به عنوان شهروند یونان و اروپا اتفاقا این حق را به یونان می دهم که نباید به خاطر اینکه در مرز اروپا قرار گرفته، تمام پناهندگان را قبول نماید بلکه باید دیگر کشورها هم نقش داشته باشند
یونان در کنار اینکه مرزها را بسته است، اتفاقا تلاش دارد تا به هر صورتی زندگی را برای پناهندگان در یونان جهنم نماید تا از این کشور بیرون شوند. از آنجایی که مرزهای خشکی میان یونان و دیگر کشورهای اروپایی وجود دارد پس پناهندگان با قاچاقبران از این مسیر می روند. راه دیگر نیز این است که پناهندگان منتظر بمانند تا اسناد خویش را به دست آورده و سپس قانونی به جلو بروند
اتفاقا در ماه های اخیر یونان در امر پروسه پناهندگی سهولت آورده و به پناهندگانی که در مصاحبه قبول می شوند به سرعت اسناد را می دهند تا این پناهندگان به طور قانونی دست به مهاجرت دوباره بزنند. روزانه ده ها و حتی صدها پناهنده افغان از طریق قاچاقبر از مرزهای مختلف مثل آلبانی، کرواسی و... پیاده به سمت اروپای مرکزی و شمالی عبور می کنند
متاسفانه از سال 2015 تاکنون که میلیون ها پناهنده به یونان رسیده اند اما اصلا خبری از یک سیستم مهاجرتی و ادغام قوی در این کشور وجود ندارد. در نتیجه کدام آینده روشن و مشخص برای پناهندگان دیده نمی شود و آنها اجبارا دست به مهاجرت دوباره می زنند. با این حال در یونان به عنوان یک کشور زراعتی طبق اعلام حکومت به چهل هزار مهاجر کارگر نیاز دارد. در این رابطه مهاجرین کارگر از کشورهای حوزه بالکان، پاکستان و... به اینجا می آیند تا بعد از فصل برداشت برگردند. رفتار دولت یونان در رابطه با مهاجرین اقتصادی و پناهندگان کاملا متفاوت است

احمد سهیل احمدی
18.6.22