از قافیه تا خورجین

مقشوش: چه انگیزه ای سبب شد که تصمیم گرفتید تا کلیله و دمنه را به نظم مثنوی بسرایید؟
تقریبا 33 سال قبل کتاب کلیله و دمنه را در طاقچه ی گاراژ تعمیرگاه موتر که بارها به آنجا رفته بودم، یافتم و به خانه بردم. کتاب فرسوده بود و صفحات اول و آخر آن نیز کنده شده بود. وقتی چند صفحه را خواندم واقعا دلچسب بود. بازی کلمات و زیبایی آن مرا جذب کرد و فهمیدم که کتاب کلیله و دمنه است. تصور کردم که کلیله و دمنه ناخودآگاه خود را به من نشان داده تا آن اثر گران سنگ را از زیر آوار فراموشی بردارم و نجاتش دهم. چنین دلیلی انگیزه من گشت تا کتاب را به مثنوی برگردانم. داشت امیدی برایش خدمتی ایفا کنم، زین سبب در پیش چشمم خودنمایی کرده است

مقشوش: با توجه به اینکه نسخه اصلی کلیله و دمنه را که رودکی به نظم در آورده بود در دسترس نیست، شما از کدام منابع استفاده کردید تا توانستید این مجموعه نفیس را به نثر در آورید؟
واقعا از اشعار رودکی اثری بر جای نمانده با وجود اینکه به یک روایت اشعار رودکی را 12000 بیت تخمین زده و در روایت دیگر 3000 بیت نقل شده که مربوط به 5 باب اول کلیله و دمنه است. این در حالی که در ابتدا کلیله و دمنه شانزده باب بوده و دو باب نخستین که مربوط به کلیه و دمنه نبوده را حذف کرده اند. من هم این 14 باب را از روی کتاب انوار سهیلی تصحیف ملاَحسین واعظ کاشفی با کمیّت یازده هزار بیت و بدون هیچ گونه تصرفاتی جمله به جمله منظوم کردم. من پنج سال بروی این اثر شب و روز زحمت کشیدم
درباره اینکه چرا عده ای شمار ابیات را سه هزار بیت و عده ای دوازده هزار بیت گفته اند که تفاوت بسیاری دارد. در قرن چهارم که با فرمان امیر سامانی این کتاب به نظم سروده شد. دکتر تقی وحیدیان کامیار استاد زبان شناسی از ایران در مورد کتاب منظوم کلیله و دمنه رودکی کنکاش و تحقیق کرده است که آیا پدر شعر فارسی تمام کلیله و دمنه را به نظم درآورده یا قسمتی از آن را منظوم کرده است؟ بر اساس استدلال ایشان که فردوسی در شاهنامه گفته است: نبیند کسی نامه ٔ پارسی، نوشته به ابیات صدبار سی. در نتیجه پیش از شاهنامه کسی اثری بیش از سه هزار بیت نسروده است. همچنین معلوم شده که پنج باب نخست را رودکی به نظم در آورده بود

مقشوش: از جمله کتاب هایی که شما تالیف و منتشر کرده اید، کدام یک از کتاب های شما بیشتر مورد استقبال قرار گرفت؟
هر خواننده ای مطابق ذوق خویش اثری را می پسندد و یا نمی پسنند.نویسنده نمی تواند از تمام نظرات و انتقادها آگاه شود. با این حال کتاب هایی که به دوستان و علاقه مندان اهدا کرده ام، متوجه شدم که تمام کتاب ها مورد استقبال بوده است. فکر می کنم کتاب های کلیله و دمنه، خورجین عطار و گنج الحیات بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است چنانچه انجمن فرهنگی پناهندگان هلند به ریاست اینجینر صافی برای کتاب کلیله و دمنه رونمایی برگزار کردند که بیش از دویست مهمان از جمله نویسندگان و شاعران از شهرهای مختلف اروپا آمده بودند. برای کتاب خورجین عطار نیز در کابل رونمایی بزرگی برگزار شد و مورد استقبال زیادی قرار گرفت

مقشوش: چه هنگامی و در چه جایی بود که تصور کتاب دیار دیوار به ذهن شما خطور کرد؟
وطن ما چند دهه در آتش جنگ های نیابتی و بی خانمان سوز می سوزد. خسارات فرهنگی، تعلیمی، اقتصادی و جانی بر جای گذاشته است. این جنگ ها جز بدبختی، فقر، وفاق و دشمنی هیچ ارمغانی نداشته است. اتفاقا خانواده های فقیر آسیب بدتری دیده اند. اطفال باید در مکتب ها به سر می بردند اما جنگ باعث شد که از تعلیم محروم گردند. اطفال به خاطر فقر اجبارا به کارهای شاقه روی آورده اند تا لقمه نان خشکی به دست آوردند. من طفلی را دیدم که مقابل دکان ها و موترها می رفت و اسپند دود می کرد. تا شاید کسی به آنها کمک کند. بعضی انسان های بی احساس نه تنها پولی به آنها نمی دهند بلکه فحش و ناسزا بر او نثار می کردند. احساس کردم که وطن مثل دیاری است که با دیوارهای بلند بی احساسی محبوس شده است. در نتیجه بر خود وظیفه دانستم تا کتابی بنویسم و چنین نامی را برگزیدم. کتاب را سی سال پیش نوشتم و وقتی به هلند آمدم، کتاب را به کابل روان کردم و چند سال پیش منتشر شد

مقشوش: با توجه به اینکه شما به اکثر قالب های نظم اشعار زیادی سروده اید از جمله رباعی، غزل، سپید ،نیمایی و.. . کدام یک از قالب های اشعارتان بیشتر مورد استقبال قرار گرفت و چرا مکتب خراسانی را انتخاب کرده اید؟
تمام اشعارم مورد توجه قرار گرفته است. در اشعارم به بعد های مختلف از جمله عاشقانه، عارفانه و... می پردازم. هر کسی با هر شوقی کتاب را به دست بگیرد، ناامید نمی شود. قالب غزل بیشتر مورد پسند بوده است. در مجالس فرهنگی که اینجا تا پیش از کرونا برگزار می شد و تمام اشعارم مورد پسند بود با این حال اشعار طنز بیشتر مورد اسقبال قرار می گیرد